Genellikle birçok işlenmiş gıdada bulunan soya fasulyesi; kalsiyum, çinko, demir ve amino asitler gibi çeşitli vitamin ve mineraller açısından da zengindir. Ancak bunları aşırı miktarda tükettiğinizde protein içerikleri tiroid regülasyonunu engelleyebilir, testosteron dengesizliğine ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir ve kanser riskini artırabilir. Bu yazımızda da soya fasulyesinin zararları (yan etkileri) nelermiş, birlikte inceleyelim.
AYRICA: Neden Kilo Veremiyorum? Kilo Vermeyi Zorlaştıran 5 Sebep
İçindekiler
AYRICA: Şeker Tüketimini Azaltmak için Neler Yapılmalı? (5 Yol)
AYRICA: Çinko Eksikliği Nedir? Belirtileri Nelerdir ve Nasıl Tedavi Edilir?
Soya Fasulyesinin Başlıca Sorunu Nedir?
Soya fasulyesi ile ilgili en büyük sorun, izoflavon içeriğidir. Soya fasulyesi, vücudunuzdaki östrojen hormonuna yapısal ve işlevsel olarak benzeyen fitoöstrojenleri (izoflavonları) bulundurur. İzoflavonlar, soya ürünlerinde bulunan bir fitoöstrojen sınıfıdır (soya proteinleri olarak da adlandırılır).
AYRICA: Whey Protein (Peynir Altı Suyu Proteini) Faydaları, Kullanımı ve Zararları
Soya fitoöstrojenleri, östrojen hormonu eksikliğini telafi etmek için kullanılmıştır. Soya proteini, menopoza giren kadınlara verilen hormon replasman tedavisinin bir parçasıdır.
AYRICA: Arpa Suyunun Zararları (Yan Etkileri) Nelerdir?
Bazı epidemiyolojik çalışmalar, fitoöstrojenlerin diyetle alınmasının diğer semptomların yanı sıra postmenopozal kardiyovasküler hastalık, osteoporoz ve sıcak basması insidansını azaltabileceğini düşündürmektedir. Fitoöstrojenlerin meme ve prostat kanserlerini önleme potansiyeli hakkında da zıt veriler rapor edilmiştir.
AYRICA: Keten Tohumunun Zararları (Yan Etkileri) Nelerdir?
Soya Fasulyesi Tükettiğinizde Ne Olur?
Soya fasulyesini (soya proteini) herhangi bir biçimde tükettiğinizde, soya izoflavonları (fitoöstrojenler) vücudunuzdaki östrojen reseptörlerine bağlanır. Bu fitoöstrojenler, doğal östrojen ile rekabet eder. Bu, zayıf bir östrojenik veya anti-östrojenik aktivite ile sonuçlanır. Başka bir deyişle, soya izoflavonları vücudunuzdaki doğal östrojeni daha az etkili hale getirebilir.
AYRICA: Kurt Üzümü (Goji Berry) Yan Etkileri (Zararları) Nelerdir?
Bu tür etkileşimler, hormonal bir dengesizliğe yol açabilir. Erkeklerde, yüksek soya diyeti uygulanırsa göğüslerde büyüme başlayabilir (jinekomasti) ve sperm konsantrasyonunda bir düşüş yaşanabilir.
AYRICA: Goji Berry (Kurt Üzümü) Faydaları Nelerdir?
Uzun bir süre boyunca izoflavon doz aşımı, kadınlarda endometriumu (uterus) ve göğüsleri uyarabilir. Bu nedenle, meme kanseri tedavisi gören herkesin genellikle soya proteininden kaçınması önerilir.
AYRICA: Karabuğdayın Sağlığa Faydaları ve Yan Etkileri (Zararları) Nelerdir?
Fitoöstrojenler vücuttaki çeşitli fizyolojik ve patolojik süreçleri etkileyebilir. Yüksek dozda soya izolatları üreme, cilt, kemiklerde yeniden şekillenme, kardiyovasküler sistem, sinir sistemi, bağışıklık sistemi ve metabolizma üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir.
Soya Fasulyesinin Zararları (Yan Etkileri) Nelerdir?
1) Tiroid Düzenlemesini Etkileyebilir
Soya gıdaları, tiroid fonksiyon bozukluğu olan kişilerde hipotiroidizm gelişme riskini artırabilir. Bu tür bireylerde guatr ve otoimmün tiroid hastalığı gelişebilir. Bu risk, bireyin iyot alımı düşük olduğunda daha da artar.
Soya izoflavonlarının, tiroid peroksidaz adı verilen bir enzimin aktivitesini inhibe ettiği bulunmuştur. Bu enzim tiroid hormonunun sentezi için gereklidir. Bu nedenle çok fazla soya proteini yediğinizde hipotiroidizm riskiyle karşı karşıya kalabilirsiniz.
Soya ürünleri, ayrıca tiroid hormonu eksikliğini tedavi etmek için kullanılan bir ilaç olan levotiroksinin (L-tiroksin) emilimini de engeller. Soya proteinleri ilaçların kullanılabilirliğini değiştiriyor gibi göründüğünden, tiroid dengesizliğiniz varsa soya proteini tüketmemeniz tavsiye edilebilir.
2) Testosteron Dengesizliğine Neden Olabilir
Dört hafta boyunca günde 56 gr soya proteini izolatı tüketen 12 erkek denek üzerinde bir araştırma yapıldı. Sonuç olarak, serum testosteron seviyeleri %19 oranında düştü. Veriler tutarsız olsa da, sağlıklı erkeklerde soya proteininin serum testosteron düzeylerini düşürdüğü bulundu.
Soya proteininin erkek üreme işlevi üzerinde olumsuz etkileri olduğu söylenir. Ancak bu konuda özel bir çalışma bulunmamaktadır. Aslında bazı hayvan çalışmaları, soya izoflavonlarının erkekler üzerinde herhangi bir dişileştirici etki göstermediğini belirtmektedir.
Gözlemlerin çoğu laboratuvar ve hayvan çalışmalarına dayanmaktadır. Bu nedenle, soya izoflavonları ve testosteron arasındaki ilişki kesin değildir.
3) Aşırı Duyarlılığa Yol Açabilir (Alerji)
Soya ürünleri çocuklarda ve yetişkinlerde alerjiye veya aşırı duyarlılığa neden olabilir. Çoğu zaman, soya alerjisi, bebeklik döneminde başlar.
Genellikle soya alerjisi rahatsız edicidir, ancak şiddetli değildir. Soyaya karşı alerjik bir reaksiyon nadiren korkutucu veya öldürücüdür. Soya alerjisinin belirtileri ağızda karıncalanma, egzama veya kaşıntılı cilt, hırıltılı solunum, ishal, mide ağrısı, kusma ve cilt kızarıklığını içerebilir.
Bu belirtilerden herhangi biriyle karşılaşırsanız, soya alerjiniz olabilir. Alerjiyi doğrulamak için test yaptırın. Testiniz pozitif çıkarsa, soya ürünleri kullanmamanız tavsiye edilebilir.
4) Kanser Riskini Artırabilir
Soya izoflavonları, vücudunuzdaki kanser hücrelerinin çoğalmasını uyarabilir. Soya izoflavonları östrojenik etkilere sahip olma eğiliminde olduğundan, bu özellikle östrojene bağımlı meme kanseri durumunda geçerlidir.
Hayvan çalışmalarına göre östrojen reseptörlerini tetikleyerek tümör gelişimini tetikleyebilir. Soya izoflavonlarının miktarı ve kaynağı da meme kanseri riskini büyük ölçüde etkiler.
5) Demansı Tetikleyebilir
Fermente edilmemiş, pişmemiş soya gıdaları yediğinizde, bu anti-besinler beyniniz de dahil olmak üzere vücudunuzun hayati sistemlerini etkileyebilir.
Soyadaki bu anti-besinlerin birçok birey üzerinde zararlı etkileri olabilir. Soya izoflavonları, alzheimer (demans) riskini artırabilir. Demansla uğraşıyorsanız veya ailede bu durumun öyküsü varsa, soya tüketiminizi azaltmanız güvenli olacaktır.
6) Bebeklerde Sorunlara Neden Olabilir
Bebek maması formülleri makul miktarda soya proteini/izoflavon içerir. Bu formüllerle beslenen bebekler, yaşamlarının ilk dört ayında 5,7-11,9 mg izoflavon/kg vücut ağırlığına maruz kalır.
Bu çocuklar yetişkinlere göre 6-11 kat daha yüksek izoflavon seviyelerine maruz kalırlar. Bu, çocukta üreme sağlığı ve endokrin işlevinde bozulmalara yol açabilir.
Ancak, bu sonuçlar hayvan çalışmalarına dayanmaktadır. İnsan çalışmaları farklı bir resim verebilir. Ayrıca, şu anda mevcut soya bazlı formüller sağlıklı bebeklerde açık bir toksisite göstermemektedir. Bu nedenle, çocuğunuza soya bazlı formüller vermeden önce çocuk doktorunuza danışın.
7) Emin Olmayan Osteoprotektif Etkiler
Soya proteininin, özellikle menopoz sonrası kadınlarda kemik mineral yoğunluğunu koruduğu gösterilmiştir. Perimenopozal kadınlarda, soya izoflavonlarının lomber omurgadan kemik kaybını önlediği gösterilmiştir.
Bazı durumlarda, soya tüketimi ile mineral dengesi bozulabilir. Soya fasulyesi içerisindeki fitik asit, çinko, demir ve kalsiyum gibi minerallere bağlanan bir anti-besin maddesidir.
Bununla birlikte, literatürün büyük bir kısmı soya proteininin osteoprotektif etkisini vurgulamaktadır. Soya proteini ve ürünlerinin kemik yoğunluğu ve diğer ilgili hastalıklar üzerindeki kesin etkisini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Soya fasulyesi ve soya proteini üzerine yapılan araştırmaların çoğu hala belirsizdir. Bazı çalışmalarda sağlığı teşvik ediyor gibi gözükse de, diğer bazı çalışmalar neden olabilecekleri potansiyel zararı belirtme eğilimindedir. Ancak bu, tamamen soyadan uzak durmanız gerektiği anlamına gelmez. Kaçınmak isteyebileceğiniz birkaç özel soya ürünü vardır.
Hangi Soya Ürünlerinden Uzak Durmalısınız?
Ölçülülük önemlidir ve doğru yemek de öyle. Doğru türde soya ürünlerini seçmek sizi yukarıda bahsedilen olumsuz etkilerden koruyabilir.
Doğal soya gıdaları ve soya proteini izolatı arasında bir seçim yapıldığında, doğal seçeneklere gidin. İyot eksikliğiniz veya tiroid dengesizliğiniz varsa endüstriyel soya gıdalarından kaçının. Soya gıdaları çoğunlukla fermente edilir ve sağlıklı bir şekilde pişirilir.
Günde Ne Kadar Soya Yemek Güvenlidir?
ABD FDA'ya göre günlük 25 gr soya tüketimi güvenli görünüyor. Bu soya miktarı ayrıca kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
Ayrıca günde 50 gr soya proteini alımının kalp hastalığı, diyabet ve östrojene bağımlı kanserleri önlemeye yardımcı olabileceğine inanılıyor. Ancak, daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Soya proteini/soya fasulyesinin aşırı alımı hakkında sınırlı bilgi vardır. Ancak günde 25 gramdan fazla almanız genellikle önerilmez. Yine de daha sağlıklı bilgi için doktorunuza danışmayı unutmayın.
Çok Fazla Soya Tüketimi Zararlı mı?
Soya proteininin toksisitesi hakkında çok az bilgi vardır. Sınırlı dozlarda soya proteini, meme kanseri riski yüksek olan kadınlar için faydalı olabilir.
Bazı çalışmalar, çok az ilaca bağlı yan etki bildirmiştir. Bazı vakalarda da, yüksek seviyelerde soya izoflavonları kan basıncı seviyelerini olumsuz etkiledi.
Bu nedenle, sizin için uygun bir dozaj hakkında sağlık uzmanınızla konuşmanız önemlidir.
Soya fasulyesinin zararları (yan etkileri) hakkında konuştuk. Soya izoflavonları hormonal dengeyi bozabilir, kanser proliferasyonunu uyarabilir ve alerjileri tetikleyebilir. Bu nedenle, soya porsiyonlarınızı dikkatlice seçin. Fermente edilmiş soya gıdalarını seçin. Doktorunuzun ya da beslenme uzmanınızın talimatlarını izleyin ve önerilen alım sınırına bağlı kalın.