Yaklaşık 80 milyon yıl önce, doğanın bir parçası olarak ortaya çıkan timsahlar, bugün en çok korkulan sürüngenler arasında yer alıyor. Filmlerde, belgesellerde avlanmasına tanık olduğumuz, izlerken ürktüğümüz ama yine de onları izlemekten gözlerimizi alamadığımız timsahlar hakkında konuşacağız bu yazımızda. Timsah nedir? Timsahların özellikleri nelerdir? Timsah türleri nelerdir ve timsahlar nerelerde yaşar? bu soruların cevaplarını sizlerle paylaşıyor olacağız.
AYRICA: Evde Muhabbet Kuşu Beslerken Dikkat Edilmesi Gerekenler - Malzemeler, Bakımı, Nasıl Yıkanır?
İçindekiler
AYRICA: Anne ve Yavru Muhabbet Kuşu Maması Nasıl Hazırlanır?
Timsah Nedir?
Timsahlar, Latince’de Crocodilia olarak bilinirler, sürüngen grubuna ait, görünümü bir kertenkeleye benzeyen ancak boyları 4-7 metreye kadar ulaşabilen bir hayvandır. Kalın ve kemiksi, pullu deri tabakasına sahip, iri yapılı bu türler, kısa kol ve bacaklara sahiptir. Ön kolları 5 arka ayakları 4 parmaklıdır.
AYRICA: Kedilerin İnsanlara Yararları (Faydaları) Nelerdir? Kedi İnsana İyi Gelir mi?
Dünyanın en saldırgan canlıları arasında yer alan timsahlar, akarsularda, nehirlerde, su kenarlarında ve bataklıklarda yaşar. Bu canlılar genellikle Amerika, Afrika, Madagaskar, Avustralya ve Asya’da görülür ancak dünyanın her yerinde yaşayabilen bir canlı türü olarak da karşımıza çıkmaktadırlar.
AYRICA: Filler Neden Zıplayamaz?
Timsahların Özellikleri Nelerdir? Timsah Nasıl Bir Hayvandır?
- Timsahlar, uzaktan bakıldığında kertenkele gibi görünen, boyları 4-7 metre arasında değişen, etçil, soğukkanlı hayvanlardır. Tüm dünyada 23 türü olduğu bilinmektedir. Sıcak, tropikal bölgelerde daha çok yaşama alanına sahip olan bu canlılar, bulundukları bölgenin besin zincirinde en üst sırada yer alır.
- Yarı kara yarı suda yaşayabilen bir canlıdır. Kısa kol ve bacakları onları bu konuda destekler.
- Hantal, ağır bir görünüşe sahiptir ancak istediklerinde çok hızlı hareket edebilirler. Karada iken yavaş ilerlese de hızlı bir şekilde ilerleyebildikleri de görülmüştür. Suda ise daha hızlıdırlar.
- Etçil hayvanlardır. Yaşam alanlarına gelen her hayvanı yiyebilirler.
- Timsahların ter bezleri yoktur, böylece terleyemezler. Sıcak havalarda ağızlarını açarak serinlemeye çalışırlar.
- Timsahların metabolizması yavaştır. Aylarca aç kalabilme gibi bir özelliğe de sahiptirler.
- Gece görüşleri daha iyidir, bu nedenle çoğunlukla gece avlanırlar.
- Gözleri, burnu ve kulakları başının üzerinde yer alır. Böylelikle bütün bedenini suyun içerisinde tutup, yalnızca başının üst kısmını su yüzeyinde bırakarak avlarını kolaylıkla yakalayabilme, çevreyi gözetleyebilme imkânı bulurlar.
- Timsahlar 60 ile 110 arasında değişen dişlere sahiptirler ve bu dişler çok keskindir. İlginç bir bilgi olarak, timsahlar dişlerini yaşadıkları ömür boyunca tam olarak 50 kez yenileyebilir. Bu da ortalama 80 dişli bir timsahın, hayatı boyunca 4000 dişe sahip olduğunu gösterir.
- Timsahlar ağızlarını genişçe açabilmektedir. Alt ve üst çeneden oluşan ağız yapısında, yalnızca üst çenelerini 90 dereceye yakın bir şekilde açabilirler.
- Parmak araları kısmen veya tamamen perdeli hayvanlardır. Suda yüzerken bu özelliklerinden destek alırlar.
- Gözleri 3 perdelidir. Suya indiklerinde burun ve kulak derileri birer kapakla örtülüdür.
- Ağızlarının içlerinde bulunan bir kıvrımı, damaklarına yapıştırarak soluk ve yemek borularını birbirinden ayırır, suyun içerisinde de ağızlarını açık tutabilir ve yemek yiyebilirler.
- Timsahların dili alt çenesinden bağımsız değildir, dışarıya çıkaramazlar. Dilleri alt çenesine yapışıktır.
- Timsahlar renk körüdür.
- Avı yakınına geldiğinde, 12 milisaniyede avlarına saldırabilirler, çok güçlü ve çok çeviktirler.
- Timsahların kuyruğu uzun ve yandan basıktır. Yoğun bir kas kütlesi olan kuyrukları ile suda hızla hareket edebilir, kolaylıkla yüzebilirler.
- Timsah türleri arasında, en güçlü, en büyük ve en tehlikeli olan timsah tuzlu su timsahlarıdır.
- Bazı timsah türleri, 1200 kiloya ulaşabilmektedir. 2000 kg ağırlığa ulaşabilen timsahlar da görülmüştür.
- Timsahların taş yuttuğunu biliyor muydunuz? Timsahlar neden taş yutar? Soğukkanlı bu canlılar, yediklerini daha rahat ve basit bir şekilde sindirebilmek aynı zamanda suda daha derinlere inebilmek için taş yutarlar.
- Timsahlar ortalama 60 ile 100 yıl arasında bir ömür sürerler.
- Timsahların ağızlarını açmalarını sağlayan kas yapıları zayıftır, bu nedenle ağızları açık bekleyebilirler. Bir insan, eliyle timsahın ağzını açmasını engelleyebilir.
- Ağız kas yapıları zayıf olsa da, çene kuvveti bir aslanın ya da bir kaplanınkinden üç kat daha güçlüdür.
- Su altında 2-3 saat boyunca kalabilirler.
- Timsahlar dünyanın en güçlü, kuvvetli ısırığına sahiptir.
- Vücut ısılarını koruyamayan timsahlar, tıpkı ayılar gibi kış uykusuna yatmaktadır. Yaşam alanlarında kazdıkları kuyularda uyurlar.
- Dört odacıklı kalbe sahiptirler. Panizza kanalı adı verilen önemli bir anatomik yapıya sahiptir. Bu kanal, dört odacıklı kalbe sahip olduğundan dolayı timsahların vücudunda, temiz kan dolaşımı olması beklenirken tam tersi olarak timsahların vücudunda kirli kan dolaşımına neden olur.
- Güçlü diş ve kemik yapısına sahip olmalarına rağmen, dilleri alt çenesine yapışık olduğu için avlarını fazla çiğnemeden, iri parçalar halinde yutarlar.
- Dillerini dışarıya çıkaramazlar ancak yiyecekleri damağa doğru itebilir, yavru timsahları kolaylıkla taşıyabilirler.
- Bunun yanında timsahların tuz bezlerine sahip dilleri, insanlardaki böbreklerin görevini üstlenir.
Timsahlar Nasıl Avlanır?
Timsahlar av konusunda seçici değillerdir. Yaşam alanlarına gelen, yaklaşık iki metre yakınındaki her canlıya saldırabilir. Avına 200 kg darbeyle yakalayabilir ve dişleri arasına kıstırarak çenesi ile basınç uygular.
Avına saldırırken, vücudunun yapısı, arka bacakları ve özellikle kaslı kuyruklarından destek alırlar. Avlarını yakaladıklarında kendi etraflarında dönerek ölüm dönüşü adı verilen bir yöntemle avlarını parçalarlar.
Taze avı sindirmek daha zor olduğu için, bazen avlarını gömerek çürümeye bırakırlar. Dişlerinin arasına avdan kalıntılar kalır ise temizlerler. Temizleyemedikleri kalıntılar için ağızlarını açıp, kuşların ağız içlerindeki kalıntıları temizlemesini beklerler.
Timsahlarda Üreme Nasıl Gerçekleşir?
Timsahlar yumurta ile çoğalır. Çiftleşme sonrasında dişi timsah, su kenarında kazdığı kuyuya 50 yumurta bırakır. Dişi timsahlar, yumurtaları bıraktıktan sonra kumla üzerlerini örterler ve genellikle yumurtaları korumaya alırlar. Yumurtaların başında beklerler. Bu süreçte avlanamadıkları için kilo kaybına uğrarlar.
Erkek timsah zaman zaman dişi timsahın yanına gelir ancak çoğu zaman beslenmesine yardım etmez. Yavruların yumurtadan çıkması yaklaşık üç ayı bulur ve toprağın altındaki yavruların sesi, yaklaşık yirmi metre öteden bile duyulabilir.
Anne timsah, kumları açarak yavruları tek tek ağzıyla su kıyısına taşır ve yavruları bu süreçte yırtıcı hayvanlardan korurlar. Yavrular, balıklar, balık yumurtaları, su böcekleri gibi canlılarla beslenir.
Yavrular, kendilerine bakabilecek duruma gelene kadar anne ve babalarının yanlarında kalır ancak daha sonrasında kendilerine avlanacak bölge aramaya başlarlar. Timsahlar yemek seçmezler, birbirlerini av olarak bile görebilirler. Anne ve babalar, yavrularını bir süre sonra tanıyamaz ve av olarak görebilirler.
Timsah Türleri Nelerdir?
Tuzlu Su Timsahı (Crocodylus Porosus)
Tuzlu su timsahları, timsah türlerinin arasında en büyük, en güçlü timsah türleri olarak bilinir. Tuzlu su timsahları olarak anılsa da, bu türler tatlı suda da yaşar. En çok Hint Okyanusu ve Avustralya’da görülür.
Timsahların boyları 4-5 metre arasında olsa da, tuzlu su timsahlarının özellikle erkek timsahların boyları 7 metreye kadar çıkabilmektedir. Bu timsahlar 2000 kg ağırlığa ulaşabilir. Bu timsah türü, insanlara da saldırabilir.
Nil Timsahı (Crocodylus Niloticus)
Afrika’ya özgü timsah türü olan Nil timsahları, adından da anlaşılacağı üzere Nil nehrinde yaşar. Tuzlu su timsahından sonra en büyük ikinci timsahtır. Madagaskar’da da görülür.
Boyları 5-6 metreye ulaşabilir. Gündüzleri karaya çıkarak enerji toplarlar. Bu türlerin dişileri erkeklerden küçüktür. Avlarını bekletmeden, taze taze yerler. Avlanma süresince uzun süre, kıpırdamadan avlarının yanlarına yaklaşmasını bekleyebilirler.
Amerikan Timsahı (Crocodylus Acutus)
En çok Kosta Rika’da bulunan bu timsah türleri, Karayipler, Meksika, Kuzey, Güney ve Orta Amerika, Güney Kaliforniya’da da yaygın olarak görülür. Amerikan Baltmessah adıyla anılan bu timsahlar, boyları yaklaşık 4 – 5 metreye kadar çıkabilir. Soğuğa dirençli olan bu timsahlar, nehirler, su kenarları ve hatta denizde bile yaşarlar.
Avustralya Timsahı (Crocodylus Johnsoni)
Avustralya’ya ait endemik bir timsah türü olan bu canlılarda erkeklerin boyu 3 metreye, dişilerin boyu ise 2 metreye ulaşabilir. Batı Avustralya, Kuzey Toprakları’nda yaşarlar, kuş, yarasa, amfibyum ve balıklar ana besinleridir.
Filipinler Timsahı (Crocodylus Mindorensis)
Filipinler’e özgü olan bu timsah, Filipinler’de, genellikle yağmur ormanlarında, engin su birikintilerinde yaşar. Nesli tükenme tehlikesi olan bu türün boyu 1 ile 3 metre arasında değişmektedir. 80 cm boyunda olanları da vardır.
Siyah Kayman Timsahı (Melanosuchus Niger)
Boyları 3-4 metre arasında değişen bu türler, saldırgan olmaları ile bilinirler. Amazon Nehri havzasında yaşayan bu türlerde erkeklerin boyu 5 metreye kadar çıkabilir. Balıklar ve diğer sürüngenlerle beslenirler.
Uzun Burun Timsahı (Crocodylus Cataphractus)
Afrika batı kıyılarında daha çok görülen bu timsah türleri, ince ve uzun burun yapılarından dolayı bu isimle anılırlar. Ortalama 3-4 metre boyundadırlar. Balıklar ve kabuklu canlılarla beslenirler, yağmurlu havalarda ürerler. Dişiler bir seferde 10 yumurta bırakabilir.
Orinoco Timsahı (Crocodylus İntermedius)
Bu tür timsahlar, Orinoco Nehri başta olmak üzere Güney Amerika’nın kuzey kesimlerinde, tatlı sularda yaşarlar. 3 ile 5 metre arasında boyları değişebilmektedir. Bu türe ait kayıtlara geçen en büyük timsah 1 ton ağırlığında, 6.6 metre uzunluğundadır.
Çin Timsahı (Alligator Sinensis)
Çin’in doğu kesimlerinde yaşayan Çin timsahlarının kafa yapısı, diğer timsah türlerine göre daha farklıdır. Bu tür timsahların boyları 2 metreye kadar ulaşır.
Timsah türleri içerisinde en sakin olanıdır, insanlara saldırmaz, yalnızca kendilerini tehdit halinde hissettiklerinde savunma güdüleri devreye girebilir.
Gözlüklü Kayman Timsahı (Caiman Crocodylus)
Boyları yaklaşık olarak 6 metreye kadar ulaşan gözlüklü kayman timsahı, Orta ve Güney Amerika’da yaşar. Keskin gözleriyle avını kolayca yakalayabilir, uzak mesafelere sıçramaları ile bilinirler. Anakonda yılanlarına karşı çekingendirler, onun dışındaki hayvanları acımasızca yerler.
Hint Gavyali (Gavialis Gangeticus)
Nepal Nehri ve Kuzey Hindistan’da yaşayan Hint Gavyali timsah türleri, Gavialidae ailesinin yaşayan son iki üyesinden birisidir. Diğeri ise Malaya gavyalidir. İnce ve uzun suratları ile diğer timsahlardan ayrılırlar. Ağız yapıları sayesinde kolaylıkla avlanabilirler. Boyutları yaklaşık olarak 3-4 metreye ulaşabilir.
Cüce Kayman Timsahları (Paleosuchus Palpebrosus)
Dünyanın en küçük timsahları olarak bilinen cüce kayman timsahlarının boyları 1,2 ile 1,5 metre arasında değişir. Güney Amerika’nın kuzey kesimlerinde, nehir kıyılarında bulunan ormanlık alanlarda yaşarlar. Küçük yapılarından dolayı savunmasız olabilirler, her besini yiyemezler. Saatlerce hareketsiz kalabilen cüce kayman timsahları, bazen diğer yırtıcı timsahların avları olabilmektedir.
Timsah Gözyaşı Dökmek Nedir? Nereden Gelir?
Halk arasında, sahte, gerçek gibi görünmeyen üzüntüden dolayı akıtılan gözyaşları için timsah gözyaşı tabiri kullanılır. Timsah gözyaşları dökmek tabiri nereden gelir?
Timsahların, yapılan araştırmalar ve deneyler sonucunda avlarını yerken, gözlerinden gözyaşı benzeri bir sıvının aktığı tespit edilmiştir. Timsahın, avını yemesine rağmen gözyaşı döküyor olması, insanların üzüntülü gibi görünmek için gözyaşı dökmelerinden dolayı “timsah gözyaşları döküyor” tabirinin kullanılmasına neden olmuştur.
Bu içeriğimizde, belgesellere konu olan timsahlar hakkında genel bilgiler vermeye çalıştık. Timsah türleri nelerdir? Timsahların özellikleri nelerdir? Timsahlar nerede yaşar? Timsahlar ne yer? bu gibi soruların cevaplarını sizlerle paylaştık. Sizler de, timsahların çok ilginç bir canlı olduğunu düşünmüyor musunuz?